Cârub-i lâ ve Ferraş’ın Görevi

Cârub-i lâ ve ferraş’ın görevi

Cem törenlerinde on iki hizmetten birisi olan ve her hizmetten sonra meydanı temsili olarak süpürgeyle temiz-leyen Ferraş, tasavvufî bir simgedir. Kalplerin temizlenmesini simgelemektedir. Bektaşîlerin zikri olan “ La İlahe İllallah” da bulunan “Lâ”, Arapça yazılışıyla süpürgeye benzemektedir. Bu “lâ” süpürgesi, kalpteki pası siler süpürür ve oranın temizlenmesini sağlar.
Ferraş’ın meydandaki bu görevi, oranın maddi temiz-liğiyle ilgili değildir. Çünkü iznikci cem yapılan yerin temiz-liğinden mes’uldür. Oranın temizliği iznikçinin sorumluluğu altındadır. Ferraş ise, hizmet sahiplerinin dededen dua almasından sonra üç kere meydana süpürge çaldıktan sonra süpürgeyi sol koltuğuna alır ve “dâr”a durarak, “Allah… Allah… Gürûh-i Nâciyim. Kırklar meydanında süpürgeciyim. Pir divanında durucuyum. Hamdülillah, Pirimiz Hazreti Bektaşî’dir. Allah eyvallah. Nefes Pir nefesidir.” Diye tercüman okur.
Ferraş’ın bu görevi bize tasavvuftaki “Cârub-i Lâ” tabirini hatırlatmaktadır. “Cârub-i Lâ”, Farsça Lâ süpürgesi demektir. Bu ifadedeki lâ, kelime-i tevhid’deki lâ’dır. Lâ, önüne geldiği bütün putları temizleyen, süpüren bir süpürgeye benzetilmiştir. Nefy-ü isbat zikrinde, lâ ile, kalbde bulunan ilah’lar tefekküri olarak temizlenir. Bu süpürge, Allah’tan gayri ne varsa, onlara ait sevgi ve bağları siler, süpürür, nefyeder yani yok eder. Lâ, bâzan Hz. İbrahim’in putları kırdığı baltaya da benzetilir.”