Hacı Bektaş-ı Veli

HACI BEKTAŞ-I VELİ

Hacı Bektaş-ı Veli’nin oldukça yaygın bir şöhrete sahip olduğu bilinmektedir. Bu şöhretin tam tersine haya-tıyla ilgili ilk elden kaynaklar yok denecek kadar azdır. Hacı Bektaş-ı Veli’nin hayatıyla ilgili bilinenlerin çoğu, tarihi gerçekliklerle örtüşmeyen söylentilerden ibarettir. (51)
Hacı Bektaş-ı Veli’nin hayatıyla ilgili bilgilerimizin çoğunu menkıbelerden ve bunların verdigi bilgilerin kritiğe tabi tutularak kullanılır hale getirilmesinden elde ediyoruz.
Hacı Bektaş-ı Veli’nin hayatıyla ilgili en geniş bilgileri içeren kitap, Menakıb-ı Hacı Bektaş-ı Veli’dir(52). Bektaşî menâkıbnameleri içerisinde en tanınmışı, dolaysıyla da en çok okunanı budur. (53) Söz konusu menâkıbname yaygın olarak “Vilayetname” olarak da bilinir.
Diğer menakıbnameler gibi, bu Vilayetname’nin de ne zaman yazıldığı tam olarak bilinememekle birlikte Hacı Bektaş-ı Veli’nin vefatından en az iki asır sonra yazıldığı kesindir. (54)
Vilayetname yazarının Uzun Firdevs lakaplı Hızır b. İlyas olduğu bilinmektedir. (55) Şuara tezkirelerinden Uzun Firdevs’in 15. yüzyılda yaşadığı anlaşılmaktadır. Dolaysıyla Vilayetname de o tarihlerde yazılmış olmalıdır. (56)
Fuad Köprülü’nün Türk Edebiyatında İlk Mutasavvuflar kitabında izlediği usulü takip ederek önce Hacı Bektaş-ı Veli’nin menkıbevî hayatını, bilahere de tarihi hayatını ele alacağız. Hacı Bektaş-ı Veli’nin hayatıyla ilgili menkıbevî bilgileri özetle, Uzun Firdevs’in Vilayetnamesinden aktaracağız. (57) Daha sonra da söz konusu bu bilgileri kritiğe tabi tutarak gerçekleri ortaya koymaya çalışacağız