Meşrutiyet’in Arefesinde Talat Bey’in Gelinen Son Noktayı Anlatan Mektubu

Meşrutiyet’in Arefesinde Talat Bey’in Gelinen Son Noktayı Anlatan Mektubu

Kongrenin toplandığı Cemiyetin şubelerine Kanunusaninin ilk günlerinde, aşağı yukarı aynı mealde yazılan mektuplarla haber verilmiş ve şubelerden güzel cevaplar alınmıştı. Bu cevaplar gelinceye kadar Kanunusani ayı da geçmişti. Bu aralık Selanik merkezi Manastır ile temas ederek oradaki teşkilatı tevsia muvaffak olmuştu. Aynı zaman da Edirne’de dahi yapılan teşkilat, büyük bir süratle ilerliyordu. Manastır şubesi hem dahili merkez olan Selanik, hem de harici merkez olan Paris ile muhabere ediyordu. 12 Mart 1908 tarihli bir mektubun da “Sai” nam müstearını kullanmakta devam eden Talat Bey (Paşa) Selanikte’ki vaziyeti Paris’e şu suretle bildiriyordu:

“Buradan İzmir’e giden Mehmet Efendi (Dr. Nazım Bey) biraderimiz tamamen emin ve salim bir vaziyettedir. Buradan kendisine sıkça gönderilen memurlarımız vasıtasıyla oraca teşebbüs eylediği meham-ı umumun tashiline çalışılmaktadır. Dün kendisinden alınan bir mektuba göre pek az zamanda büyük muvaffakıyetler elde edilmesi kaviyyen memul bulunmaktadır.

Edirne taraflarındaki teşkilatımız pek memnuniyete şayan bir devreye girmiştir. O teşkilat çok muktedir ve hamiyetli bir gencin yed-i gayret ve hamasetine tevdi edilmiş olduğundan yakın bir atide Makedonya kadar mühim tevessüat husulü muhtemel görülmektedir. Binaenaleyh Hüsrev Bey kardeşimizin Karacaail ve Edirne taraflarına geçmesine ve henüz zamanı gelmeden tehlikeye girmesine kat’iyyen lüzum yoktur. Bize kalırsa iki aya kadar Rumeli taraflarındaki teşkilat her türlü ümidin fevkinda bir kemal mertebesine vasıl olacaktır.

Dün aldığımız mektubunuzda “Presse Associee” telgraf ajansının malumatına atfen Selanik tevkifatı hakkında beyan buyurulan havadis pek mübalağalıdır. Bu meseleye dair bundan evvelki mektubumuzda etraflı tafsilat vermiştik. Tevkif altına alınanlar Cemiyetimizle hiçbir münasebetleri olmayan üç hukuk talebesiyle iki sivil ve dört zabitten ibarettir.

İki sivilden birisi berber Mustafa’dır. Onun tevkifi Hüsrev Bey biraderimizin tanıdığı kitapçı İsmail Efendi’nin çırağı Boşnak Cemil Çavuş’un ihanetiyle olmuştur. Merkez Kumandanı Nazım Bey’den almış olduğu elli liraya mukabil bu Cemil bazı evrak ve gazeteleri Berber Mustafa’ya ait olduğunu söyleyerek daha bundan beş altı ay evvel hükûmete teslim etmişti. Bunun üzerine Mustafa yakalandı. İkinci sivil ise Kara Karyeli Nesimi’dir.

Zabitlere gelince bunlar; Topçu Mülazımı Vefik, Cemil İstihkam Mülazımı Muhtar ve Eczacı Mülazımı Hüseyin Efendilerdir. Gerek Nesimi’de ve gerek zabitlerde zerre kadar bir varaka çıkmamış ve bu zabitlerin yegane kabahati tevkifi için katiyyen bir delil bulunamayan Nesimi ile münasebetleri olmalarından ibarettir. Bu tevkifata ait istintak ve tahlik evrakı adliyeye teslim edilmiştir. Aid oldğu mahkeme de yakında davaya başlanacaktır.

Yine tekrar ediyoruz ki Cemiyetimiz pek mühim bir devreye girmiştir. Yakında bir iki şiddetli icraata başlamamız mukarrerdir. Onun için sizlere verilecek karar ne merkezde ise serian bildirmenizi rica ederiz. Bundan evvel de yazdığımız veçhile kongreden sonra teşkili kararlaştırılan “Daimi Hafi Muhtelit Heyeti” bir an evvel vücuda getiriniz ve teklif ettiğimiz gibi ya “Golos” veyahut Yenişehiri bu heyet için merkez intihap ediniz. Biz şimdilik bu heyete dahili merkezden bir aza intihap edemeyiz. Bunun intihabı ve oraya izamı mümkün değildir. Onun için Cemiyetimiz namına harici heyet-i merkeziye azasından bir zatı sizin intihap etmenizi bilhassa rica ederiz.”