Kanlı 1 Mayıs

1 Mayıs 1977’de İstanbul’un Taksim Meydanı’nda Türkiye’nin en büyük kitle gösterisi ve en vahşi olaylarından biri yaşandı. 34 Kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı. Kanlı 1 Mayıs olarak tarihe geçen bu olay nasıl başladı? Beşiktaş’ta DİSK’in öncülüğünde 53 dernek ve kuruluş ile 99 İşçi sendikası ve çeşitli sol fraksiyonlara mensup (Maocular hariç) on binlerce insan erken saatlerde toplanmaya ve adı 1 Mayıs olarak değiştirilen Taksim alanına yürümek için beklemeye başladı. Sabah saat 10 sıralarında da Saraçhane tarafından da on bine yakın Maocu olarak adlandırılan Halkın Kurtuluşu, Halkın Birliği, Halkın Yolu taraftarları toplanmıştı. Beşiktaş tarafından hareket eden DİSK’in önderliğindeki gruplar Taksim’deki 1 Mayıs meydanında toplanırken DİSK yönetimi tarafından mitinge alınmaması kararlaştırılan Maocu gruplar da Saraçhane’de akşam 17:00’a kadar beklediler burada her grup kendi kortejlerinin altında sloganlar attılar, konuşmalar yaptılar. Kendi aralarında yaptıkları son değerlendirmede DİSK’in Taksim’deki kutlamalarına katılmamanın bir ödün sayılacağı ve sempatizan kitlede moral bozukluğuna yol açacağı kaygısıyla daha sonra tavır değiştirerek Taksim meydanına girme kararı aldılar. Ve Taksim’e doğru yola çıktılar. Maocu gruplar 18:00 sıralarında miting alanına vardılar. Maocu grupların miting alanına girmek istemeleri DİSK görevlileri tarafından engellendi. Miting alanına girmek isteyen Maocu grupların önünü kol kola girerek kesen kırmızı gömlekli DİSK görevlileri zaman zaman Maocu gruplarla da göğüs göğüse gelmişler aralarında tartışmalar yaşanmıştı.

Miting alanına girmek isteyen Maocu grupların önüne Kurtuluş ve Dev–Genç grubunun korteji yerleştirilmişti. Dev–Genç 1 Mayıs mitingine kitlesel olarak en ağırlıklı grup olarak katılmıştı. Meydan’da Dev–Genç korteji ve pankartları diğer sol gruplara nazaran daha dikkat çekiyordu. Taksim’deki mitingin sonuna doğru gelindiğinde DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler konuşuyordu. Türkler konuşmasının sonuna varmıştı ki, sular idaresinin duvarının üzerinden ve önünden silah sesleri duyuldu. Ortalık bir anda karıştı. Herkes canının derdine düşmüştü. Kalabalık olay yerinden kaçmak isterken Taksim alanında göz gözü görmüyordu. Kan revan içindeki insanlar iskambil kağıdı gibi yere devrilirken meydanda bulunan on binlerce kişi can hıraş feryatlarla kaçışmaya başladılar. İnsanlar birbirini çiğneyerek miting meydanından uzaklaşıyordu. Kanlı 1 Mayıs 1977 vahşi bir şekilde biterken tablo korkunçtu. 34 kişi ölmüş, onlarca kişi yaralanmıştı.

Ölen bu 34 kişinin 8’i kadın, 26’sı erkektir. Ölen 34 kişinin 9’u öğrenci, 7’si öğretmen, 6’sı memur, 3’ü işçi, 9’u halk kesimindendir. Tabanca ile vurulup öldürülen 5 kişiden 4’ü (muhtemelen) kaçarken arkalarından isabet eden kurşun yarası ile ölmüşlerdir. Bu şahısların ancak 5’i kurşun yarası ile, biri kafatası kırığı ile geriye kalan 28’i ezilme ve boğulma sonucu hayatlarını yitirmişlerdir. Kurşun yarasına bağlı olarak meydana gelen ölümlerde sadece Niyazi Darı’nın iki adet kurşun isabeti aldığı diğer 4 şahsın tek kurşun ile öldükleri görülmektedir. 1 Mayıs’ta ölenlerin isimleri ve ölüm nedenleri şöyle:

1. 35 yaşında Meral Özkol – Kaburga kırıklarına bağlı mekanik asfeksi,

2. 30 yaşında Mültezim Oltulu – Kaburga kırıklarına bağlı mekanik asfeksi,

3. 1943 doğumlu Ahmet Gözükara – Ezilme soncu mekanik asfeksi,

4. 29 yaşında Ziya Baki – Kaburga kırıklarına bağlı mekanik asfeksi,

5. 53 yaşında Bayram Eği – Göğüs basıncına bağlı mekanik asfeksi,

6. 35 yaşında Diran Nigiz – Kaburga kırıklarına bağlı mekanik asfeksi,

7. 1966 doğumlu Ramazan Sarı – Kaburga kırıklarına bağlı mekanik asfeksi,

8. 23 yaşında Hacer İpek Saman – Göğüs ezilmesine bağlı mekanik asfeksi,

9. 35 yaşında Hamdi Toka – Göğüs ezilmesine bağlı mekanik asfeksi,

10. 19 yaşında Nazan Ünaldı – Göğüs tazyikine bağlı mekanik asfeksi,

11. 17 yaşında Jale Yeşilnil – Kaburga kırıklarına bağlı mekanik asfeksi,

12. 28 yaşında Bayram Çatak – Kaburga kırıklarına bağlı mekanik asfeksi,

13. 45 yaşında Rasim Elmas – Kaburga kırıklarına bağlı mekanik asfeksi,

14. 25 yaşında Mahmut Atilla Özbelen – Göğüs tazyikine bağlı mekanik asfeksi,

15. 19 yaşında Leyla altıparmak – Göğüs tazyikine bağlı mekanik asfeksi,

16. Ercüment Gürkut – Göğüs tazyikine ve beyin sıkışmasına bağlı mekanik asfeksi,

17. 28 yaşında Kenan Çatak – Kaburga kemikleri kırılmasına bağlı mekanik asfeksi,

18. 33 yaşında Mustafa Elmas – Kaburga kırılmalarına bağlı mekanik asfeksi,

19. 21 yaşında Hatice Altun – Kaburga kemikleri kırılmalarına bağlı mekanik asfeksi,

20. 29 yaşında Kahraman Alsancak – Kafatası sıkışmasına bağlı mekanik asfeksi,

21. 25 yaşında Kadriye Duman (Kocamış) – Göğüs sıkışmasına bağlı mekanik asfeksi,

22. 57 yaşında Aleksandros Konteas – Kaburga kırıklarına bağlı mekanik asfeksi,

23. 26 yaşında Hüseyin Kırgın – Göğüs tazyikine bağlı mekanik asfeksi,

24. 60 yaşında Mehmet Ali Genç – Göğüs tazyikine bağlı mekanik asfeksi,

25. 17 yaşında Ali Sıdal – Göğüs tazyikine bağlı mekanik asfeksi,

26. 31 yaşında Ömer Narman – Kaburga kırıklarına bağlı mekanik asfeksi,

27. 18 yaşında Sibel Açıkalın – Boyun kırığına ve göğüs tazyikine bağlı mekanik asfeksi,

28. 54 yaşında Garabet Ayhan – Kafatası kırığı sonucu beyin kanaması,

29. 39 yaşında Hikmet Özkürkçü – 9 mm çapındaki tek kurşun sol arka koltuk altından girip dalak ve akciğeri parçalamıştır.

30. 26 yaşında Nazmi Arı – Toplum zabıtasında görevli polis memuru, sol pazı üst dış kısmından giren bir adet tabanca mermisi, akciğer ve aortu düz hat izleyip vücudu terk etmek suretiyle ölümü meydana getirmiştir.

31. 35 yaşında Kadir Balcı – 1 adet 7. 65 çaplı tabanca mermisi arkadan belinden girip kalbi geçtikten sonra içerde kalmıştır.

32. 20 yaşında Niyazi Darı – 7. 65 çaplı iki adet mermi ön taraftan kafatasına isabet ederek ölümü meydana getirmiştir.

33. Hasan Yıldırım – Boyun kırığına ve göğüs tazyikine bağlı mekanik asfeksi,

34. 35 yaşında hüviyeti meçhul erkek – solunum tıkanması sonucu meydana gelen boğulma. 26

 

1 Mayıs 1977’de 34 kişinin öldüğü olayda sol gruplar kendilerine göre olayı değerlendirdi. Moskova yanlılarına göre “1 Mayıs olayının sorumlusu “Maocular”dı. Maocu gruplara göre ise “Sovyet sosyal emperyalizminin uşağı DİSK ve TKP’li sosyal faşistlerdi”. Bağımsızlar olarak adlandırılan çevrenin en önemli grubu Devrimci Yol’a göre ise “1 Mayıs 1977’nin sorumlusu CIA, MİT, Kontr–gerilla gibi gizli güçlerdi”. Yine Devrimci Yol’a göre Maocu olarak adlandırılan çevre ve Moskova yanlısı gruplar provokasyona alet olarak Kanlı 1 Mayıs 1977’ye zemin hazırlamışlardı.